Một số bệnh mạch máu thường gặp
Ai cũng đã từng nghe về bệnh tim do thuyên tắc máu nuôi tim; nhưng ít người nhận ra rằng những thuyên tắc do mỡ và xơ vữa động mạch có thể xảy ra với tất cả các động mạch trong người và có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng khác nhau. Thí dụ:
Bệnh phình động mạch chủ bụng
Bệnh phình động mạch chủ bụng xảy ra do chỗ phình ở một điểm yếu cơ học trên vách động mạch chủ. Áp xuất từ mỗi nhịp tim cứ đẩy lên chỗ phình làm chỗ phình ngày càng to ra. Một lúc nào đó, khi chỗ phình quá lớn làm vách phìng ngày càng dãn và yếu đi và có thể vỡ bất cứ lúc nào. Khi chỗ phình vỡ, xuất huyết nội diễn ra một cách chóng vánh và thường dẫn đến đột tử. Cách duy nhất có thể ngăn vỡ phình động mạch là phát hiện sớm và điều trị bệnh bằng phẫu thuật.
Bệnh động mạch cảnh – Tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não xảy ra khi động mạch cảnh, động mạch chính đưa máu từ tim lên não, bị cứng và xơ vữa lâu ngày dẫn đến hẹp động mạch. Khi trở nên quá hẹp, tắc nghẽn sẽ xảy ra, dẫn đến tai biến mạch máu não. Khoảng 80% các đột quỵ là do thiếu máu khi máu tới não bị ngừng đột xuất, thường là do tắc nghẽn động mạch cảnh. Quá trình này cũng gấn giống với thiếu máu cơ tim do động mạch cơ tim xơ vữa lâu ngày. Đột quỵ là nguyên nhân cao thứ ba dẫn đến tử vong ở Hoa Kỳ.
Bệnh động mạch ngoại biên
Bệnh động mạch ngoại biên xảy ra khi xơ cứng động mạch dẫn đến xơ vữa và tích tụ các mảng bám trong các động mạch dẫn máu chứa Ôxy và các chất dinh dưỡng. Khi các mảng bám này lớn dần, động mạch sẽ hẹp dần và luồng máu chảy sẽ giảm dần cho đến khi ngừng hẳn. Thời gian đầu, khi bệnh còn nhẹ, bệnh nhân sẽ chỉ đau một chút khi đi lại. Nhưng khi bệnh nặng hơn, chân sẽ bị lở loét, nhiễm trùng hoặc chết mô dẫn đến cắt cụt. Bệnh nhân bị bênh động mạch ngoại biên dễ bị tai biến mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim gấp ba lần người bình thường.
Suy giãn tĩnh mạch mạn tính là bệnh lý do thay đổi huyết động và biến dạng tổ chức mô xung quanh và tổn thương chức năng các van một chiều của hệ tĩnh mạch ngoại biên khiến máu ở chân giảm khả năng trở về tim và bị ứ động. Suy giãn tĩnh mạch mạn tính có thể xảy ra ở hầu hết các tĩnh mạch nào trên cơ thể; tuy nhiên, phần lớn xảy ra ở chi dưới chân dẫn đến hiện tượng ứ đọng máu. Máu từ chân cần phải vượt qua yếu tố trọng lực để đi ngược lên trở về tim. Cơ ở bắp chân và bàn chân co bóp để đẩy ngược máu trong các tĩnh mach lên tim. Để máu chảy lên và tránh máu chảy ngược xuống, các tĩnh mạch chân có một hệ thống van một chiều.
Bệnh suy giãn tĩnh mạch xảy ra khi các van một chiều của hệ tĩnh mach ngoại biên bị tổn thương, dẫn đến việc máu chảy ngược xuống. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tổn thương van một chiều, thí dụ: thoái hoá do tuổi tác, ngồi hay đứng lâu một chỗ do chế độ làm việc hoặc lối sống, v.v. Khi tĩnh mạch và các van bị suy giãn đến độ máu bị ứ đọng và không trở về tim được thì áp xuất trong các tĩnh mạch sẽ tăng cao trong một thời gian dài, dẫn đến suy giãn tĩnh mạch mạn tính.
Bệnh suy giãn tĩnh mạch thông thường xảy ra khi có khối máu đông trong các tĩnh mạch sâu ở chi dưới (bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu). Bệnh này cũng có thể xảy ra do khối u ở vùng chậu hoặc do dị dạng mạch máu hoặc không rõ nguyên nhân. Khi các van một chiều mất khả năng chống lại trọng lực đẻ giữ máu trong tĩnh mạch, máu bị ứ đọng hoặc chảy ngược, dẫn đến chân bị phù nề
Bệnh suy giãn tĩnh mạch do huyết khối tĩnh mạch sâu còn được gọi là hội chứng hậu huyết khối. Khoảng 30% bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch sâu sẽ gặp phải trường hợp này trong vòng 10 năm.
Người nào thường bị bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính?
Khoảng 40% dân số Mỹ mang bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính, thường ở bệnh nhân nữ và người lớn trên 50 tuổi.
Những triệu chứng của bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính là gì?
Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng thường khá nhẹ: đau, nặng, mỏi chân hoặc phù nhẹ khi đứng hoặc ngồi lâu. Giai đoạn tiến triển bệnh sẽ gây phù nặng hơn, chàm da, và các cảm giác đau, nặng, mỏi, châm chích, dị cảm sẽ nặng hơn. Nặng hơn thì có thể loét chân. Các vết loét thường khó lành, điều trị vô cùng phức tạp. Biến chứng gồm loét chân, rối loạn huyết khối, và xuất huyết nếu bệnh này không được chữa trị đúng.Nếu bạn chần chừ không đi khám từ sớm, thì bệnh sẽ càng nặng hơn cùng với những biến chứng khó trị. Ngược lại, nếu bệnh được chẩn đoán từ sớm thì việc điều trị sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
- Phù nề ở bàn chân và mắt cá, nhất là sau một thời gian đứng lâu
- Chân mau mỏi và mệt
- Giãn tĩnh mạch gân xanh, tĩnh mạch mạng nhện
- Da khô ở chi dưới
- Da chân bị ngứa và khô (viêm da ứ đọng)
- Loét ứ đọng
Nếu bệnh suy giãn tĩnh mạch không được chữa trị, áp xuất và phù nề sẽ càng nặng hơn cho đến khi các mao mạch nhỏ bị vỡ. Việc này dẫn đến vùng da chân chuyển qua màu nâu-đỏ và rất mẫn cảm, dễ bị lở dù chỉ bị trầy hoặc cào nhẹ.
Khi mao mạch bị vỡ, nhẹ nhất thì viêm da, còn nặng hơn là lở loét da. Những vết lở này rất khó lành, và dễ bị nhiễm trùng, và lây lân qua vác vùng mô và da lân cận (viêm mô bào.)
Bệnh suy giãn mãn tính thường liên đới với bệnh nổi gân xanh, là những gân máu nổi to, dầy, và cuộn, gần mặt da, thường thấy ở chân và đùi.
Gân xanh và gân mạng nhện
Gân xanh và gân mạng nhện thường xảy ra ở tuổi trung niên và có thể gây khó chịu hoặc mất thẩm mỹ. Bệnh này thường xảy ra do suy giãn tĩnh mạch mãn tính. Để biết thêm chi tiết, xin vào phần Suy giãn tĩnh mạch mạn tính
Một số bệnh mạch máu thường gặp
Ai cũng đã từng nghe về bệnh tim do thuyên tắc máu nuôi tim; nhưng ít người nhận ra rằng những thuyên tắc do mỡ và xơ vữa động mạch có thể xảy ra với tất cả các động mạch trong người và có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng khác nhau. Thí dụ:
Bệnh phình động mạch chủ bụng
Bệnh phình động mạch chủ bụng xảy ra do chỗ phình ở một điểm yếu cơ học trên vách động mạch chủ. Áp xuất từ mỗi nhịp tim cứ đẩy lên chỗ phình làm chỗ phình ngày càng to ra. Một lúc nào đó, khi chỗ phình quá lớn làm vách phìng ngày càng dãn và yếu đi và có thể vỡ bất cứ lúc nào. Khi chỗ phình vỡ, xuất huyết nội diễn ra một cách chóng vánh và thường dẫn đến đột tử. Cách duy nhất có thể ngăn vỡ phình động mạch là phát hiện sớm và điều trị bệnh bằng phẫu thuật.
Bệnh động mạch cảnh – Tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não xảy ra khi động mạch cảnh, động mạch chính đưa máu từ tim lên não, bị cứng và xơ vữa lâu ngày dẫn đến hẹp động mạch. Khi trở nên quá hẹp, tắc nghẽn sẽ xảy ra, dẫn đến tai biến mạch máu não. Khoảng 80% các đột quỵ là do thiếu máu khi máu tới não bị ngừng đột xuất, thường là do tắc nghẽn động mạch cảnh. Quá trình này cũng gấn giống với thiếu máu cơ tim do động mạch cơ tim xơ vữa lâu ngày. Đột quỵ là nguyên nhân cao thứ ba dẫn đến tử vong ở Hoa Kỳ.
Bệnh động mạch ngoại biên
Bệnh động mạch ngoại biên xảy ra khi xơ cứng động mạch dẫn đến xơ vữa và tích tụ các mảng bám trong các động mạch dẫn máu chứa Ôxy và các chất dinh dưỡng. Khi các mảng bám này lớn dần, động mạch sẽ hẹp dần và luồng máu chảy sẽ giảm dần cho đến khi ngừng hẳn. Thời gian đầu, khi bệnh còn nhẹ, bệnh nhân sẽ chỉ đau một chút khi đi lại. Nhưng khi bệnh nặng hơn, chân sẽ bị lở loét, nhiễm trùng hoặc chết mô dẫn đến cắt cụt. Bệnh nhân bị bênh động mạch ngoại biên dễ bị tai biến mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim gấp ba lần người bình thường.
Suy giãn tĩnh mạch mạn tính
Suy giãn tĩnh mạch mạn tính là bệnh lý do thay đổi huyết động và biến dạng tổ chức mô xung quanh và tổn thương chức năng các van một chiều của hệ tĩnh mạch ngoại biên khiến máu ở chân giảm khả năng trở về tim và bị ứ động. Suy giãn tĩnh mạch mạn tính có thể xảy ra ở hầu hết các tĩnh mạch nào trên cơ thể; tuy nhiên, phần lớn xảy ra ở chi dưới chân dẫn đến hiện tượng ứ đọng máu. Máu từ chân cần phải vượt qua yếu tố trọng lực để đi ngược lên trở về tim. Cơ ở bắp chân và bàn chân co bóp để đẩy ngược máu trong các tĩnh mach lên tim. Để máu chảy lên và tránh máu chảy ngược xuống, các tĩnh mạch chân có một hệ thống van một chiều.
Bệnh suy giãn tĩnh mạch xảy ra khi các van một chiều của hệ tĩnh mach ngoại biên bị tổn thương, dẫn đến việc máu chảy ngược xuống. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tổn thương van một chiều, thí dụ: thoái hoá do tuổi tác, ngồi hay đứng lâu một chỗ do chế độ làm việc hoặc lối sống, v.v. Khi tĩnh mạch và các van bị suy giãn đến độ máu bị ứ đọng và không trở về tim được thì áp xuất trong các tĩnh mạch sẽ tăng cao trong một thời gian dài, dẫn đến suy giãn tĩnh mạch mạn tính.
Bệnh suy giãn tĩnh mạch thông thường xảy ra khi có khối máu đông trong các tĩnh mạch sâu ở chi dưới (bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu). Bệnh này cũng có thể xảy ra do khối u ở vùng chậu hoặc do dị dạng mạch máu hoặc không rõ nguyên nhân. Khi các van một chiều mất khả năng chống lại trọng lực đẻ giữ máu trong tĩnh mạch, máu bị ứ đọng hoặc chảy ngược, dẫn đến chân bị phù nề
Bệnh suy giãn tĩnh mạch do huyết khối tĩnh mạch sâu còn được gọi là hội chứng hậu huyết khối. Khoảng 30% bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch sâu sẽ gặp phải trường hợp này trong vòng 10 năm.
Người nào thường bị bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính?
Khoảng 40% dân số Mỹ mang bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính, thường ở bệnh nhân nữ và người lớn trên 50 tuổi.
Những triệu chứng của bệnh suy giãn tĩnh mạch mãn tính là gì?
Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng thường khá nhẹ: đau, nặng, mỏi chân hoặc phù nhẹ khi đứng hoặc ngồi lâu. Giai đoạn tiến triển bệnh sẽ gây phù nặng hơn, chàm da, và các cảm giác đau, nặng, mỏi, châm chích, dị cảm sẽ nặng hơn. Nặng hơn thì có thể loét chân. Các vết loét thường khó lành, điều trị vô cùng phức tạp. Biến chứng gồm loét chân, rối loạn huyết khối, và xuất huyết nếu bệnh này không được chữa trị đúng.Nếu bạn chần chừ không đi khám từ sớm, thì bệnh sẽ càng nặng hơn cùng với những biến chứng khó trị. Ngược lại, nếu bệnh được chẩn đoán từ sớm thì việc điều trị sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
- Phù nề ở bàn chân và mắt cá, nhất là sau một thời gian đứng lâu
- Chân mau mỏi và mệt
- Giãn tĩnh mạch gân xanh, tĩnh mạch mạng nhện
- Da khô ở chi dưới
- Da chân bị ngứa và khô (viêm da ứ đọng)
- Loét ứ đọng
Nếu bệnh suy giãn tĩnh mạch không được chữa trị, áp xuất và phù nề sẽ càng nặng hơn cho đến khi các mao mạch nhỏ bị vỡ. Việc này dẫn đến vùng da chân chuyển qua màu nâu-đỏ và rất mẫn cảm, dễ bị lở dù chỉ bị trầy hoặc cào nhẹ.
Khi mao mạch bị vỡ, nhẹ nhất thì viêm da, còn nặng hơn là lở loét da. Những vết lở này rất khó lành, và dễ bị nhiễm trùng, và lây lân qua vác vùng mô và da lân cận (viêm mô bào.)
Bệnh suy giãn mãn tính thường liên đới với bệnh nổi gân xanh, là những gân máu nổi to, dầy, và cuộn, gần mặt da, thường thấy ở chân và đùi.
Gân xanh và gân mạng nhện
Gân xanh và gân mạng nhện thường xảy ra ở tuổi trung niên và có thể gây khó chịu hoặc mất thẩm mỹ. Bệnh này thường xảy ra do suy giãn tĩnh mạch mãn tính. Để biết thêm chi tiết, xin vào phần Suy giãn tĩnh mạch mạn tính
